Συγγραφέας: ανώνυμος (rakis)
Μια υπεράσπιση της σκέψης του Πρωταγόρα Ο Πρωταγόρας κατηγορείται ως ατομικός σχετικιστής. Ο σχετικισμός αφορά ατομικές προοπτικές, ενώ ο αντικειμενισμός κατανοείται σα να περιέχει όλες τις προοπτικές που μπορεί να υπάρχουν στη φύση. Αν όμως ο Πρωταγόρας ειδωθεί ως ατομικός σχετικιστής, τότε αναδύονται πολλοί παραλογισμοί και αντιφάσεις. Για παράδειγμα :
1. Η γνώση θα ήταν αλάθητη, γιατί μια ατομική προοπτική δε θα έκανε ποτέ λάθος μόνο και μόνο γιατί θα υπήρχε. 152c 2. Κανένας δε θα΄χε περισσότερη γνώση από άλλους γιατί ο καθένας θα είχε απόλυτη γνώση μέσω της ατομικής του προοπτικής. 171d-172a 3. Κατά συνέπεια δύο άτομα με διαφορετικές απόψεις θα είχαν ταυτόχρονα δίκιο. 171b: Αν ένας θεωρούσε τον Πρωταγόρα δίκαιο και ένας άλλος άδικο, τότε και οι δύο θα είχαν ταυτόχρονα δίκιο και άδικο. Η θεωρία του Πρωταγόρα δεν έχει τέτοιες συνέπειες, διότι δέχεται ότι κάποιος κάνει λάθος, ότι υπάρχει άγνοια και ο λόγος του αποδέχεται το νόμο της μη αντίφασης. Στο 330a και οι δύο αποδέχονται ότι η σοφία είναι μέρος της αρετής. Άρα ο Πρωταγόρας υποστηρίζει πως κάποιος μπορεί να ξέρει πιο πολλά από κάποιον άλλο, π.χ. ο δάσκαλος από τον μαθητή, ή πως κάποιος μπορεί να μάθει περισσότερα από κάποιον άλλο, π.χ. ο μαθητής από το δάσκαλο. Επίσης, η αποδοχή του λάθους ορίζεται από την κοινωνική πλειοψηφία, κι έτσι κανένα άτομο δε θεωρείται αλάθητο. Το ίδιο ισχύει και για την άγνοια ή την έλλειψη γνώσεων. Συνεπώς, αν ο Πρωταγόρας δεν είναι ατομικός σχετικιστής αλλά ούτε και αντικειμενιστής, μπορεί να προσεγγιστεί ως πολιτισμικός σχετικιστής. Σύμφωνα με τον πολιτισμικό σχετικισμό κάθε κουλτούρα έχει μικρές ηθικές διαφορές έτσι ώστε οι μορφές ηθικής να είναι περισσότερο όμοιες παρά διαφορετικές. Για παράδειγμα, η δολοφονία ανθρώπου θεωρείται ηθικά επιλήψιμη σε κάθε ανθρώπινη κουλτούρα. Αν δεν ίσχυε αυτό, τότε αυτή η κουλτούρα θα εξαφανιζόταν. Άρα είναι δυνατό να βρεθούν κοινά ηθικά κριτήρια έστω και σε μικρό βαθμό. Την ίδια στιγμή, ένας σκληρός ηθικός αντικειμενισμός είναι αναγκασμένος να επιβάλλει τις ηθικές του αρχές σε όλη τη φύση. Πώς τότε μπορεί να φέρει σε αρμονία διαφορετικές εξολοκλήρου προοπτικές ; λ.χ. από τη πλευρά ενός ζώου θα ήταν περισσότερο ηθικά καταδικαστέο, αν θανατωνόταν ένα ομοειδές παρά ένα φυτό ή ένας άνθρωπος και αντίστροφα, θα ήταν ηθικά αδιάφορο αν θανατωνόταν ένας άνθρωπος ή ένα φυτό. Ο Πρωταγόρας μέσα από το μύθο του μπορεί να αναλυθεί ως πολιτισμικός σχετικιστής, αφού από την πλευρά του ανθρώπινου πολιτισμού απαγορεύεται η θανάτωση ανθρώπου αλλά όχι και η θανάτωση άγριου ζώου που απειλεί την ανθρώπινη επιβίωση (στα άγρια ζώα συγκαταλέγονται και οι άνθρωποι – κτήνη που θέτουν σε κίνδυνο την ανθρώπινη κοινωνία: έτσι δικαιολογείται και η θανάτωση αυτών των ανθρώπων). |