Παρακολουθώντας μια εκπομπή της ΕΤ1 σχετικά με τα πανεπιστημιακά δρώμενα και την ανώτατη εκπαίδευση διαπίστωσα ότι ανάμεσα στους τόσο τυπικώς αξιόλογους καθηγητές και τέως υπουργούς που μίλησαν δεν υπήρξε πραγματικά ούτε μια ουσιαστική πρόταση για λύση (με εξαίρεση ίσως τον φυσικό Γιώργο Γραμματικάκη). Όχι πως δεν το ήξερα ότι είναι άδεια τα κεφάλια τους αλλά περίμενα τουλάχιστον μια διάθεση αυτοκριτικής για τα χάλια που έχουν οι ίδιοι προκαλέσει. Και εξηγούμαι.

Δεν φταίει η υπο-χρηματοδότηση (η γνωστή καραμέλα). Ακόμα και να τριπλασιάζονταν τα χρήματα προς τα Πανεπιστήμια, μόνο η ρεμούλα και οι μίζες θα μεγάλωναν. Έχω ζήσει από πολύ κοντά όσα συμβαίνουν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (προ/μετα πτυχιακά και ακόμα παραπάνω για να μην μπω σε λεπτομέρειες που δεν σας ενδιαφέρουν). Δεν μιλώ με οργή συμφέροντος καθώς έχω την πολυτέλεια πλέον να βλέπω την ακαδημαϊκή ζωή ως hobby και όχι ως μέσο βιοπορισμού. Και γι αυτό δεν μου κοστίζει απολύτως τίποτα να γράψω όσα γράφω. Τους τίτλους μου τους έχω, το επικερδές επάγγελμά μου επίσης. Ωστόσο δεν μπορώ να σωπάσω όλα αυτά τα χρόνια για τα χάλια του Πανεπιστημίου Αθηνών στο οποίο με τόσα όνειρα εισήλθα πριν μια δεκαετία περίπου. Ένα παράδειγμα; Πριν κάποιο καιρό έτυχε να μου ομολογήσει ένας καθηγητής επίσημα και γραπτά ότι λυπάται που έχασε την διατριβή μου επειδή «κάπου παράπεσε» παρακαλώντας με να την ξανατυπώσω ενώ την είχα παραδώσει ήδη αρκετούς μήνες πριν σε αρκετά αντίτυπα περιμένοντας εις μάτην τη διαδικασία να προχωρήσει (ήμουν και σίγουρος ότι προχωράει πανάθεμά με και δεν ήθελα να ενοχλήσω). Γέλασα, δεν με ενόχλησε και την ξανατύπωσα και την ξανάδωσα και ξαναξεκίνησε η διαδικασία. Και ολοκληρώθηκε αυτή τη φορά καθυστερημένη κατά 1 χρόνο. Και να μην ολοκληρωνόταν δεν με πολυένοιαζε για τον λόγο που προείπα. Ωστόσο, επειδή δεν είναι όλοι προνομιούχοι να έχουν το επάγγελμά που τους αρέσει όπως εγώ, τυγχάνει να εξαρτώνται άμεσα από τέτοιους καθηγητές. Γι αυτούς γράφω και για όσους πρόκειται στο μέλλον να εισέλθουν σε αυτά τα ιδρύματα.

Θέλετε λύσεις; Είστε καθηγητές, πρυτάνεις, υπουργοί παιδείας και ψάχνετε για λύσεις; Μα είστε τόσο επιπόλαιοι και ανεύθυνοι; Είναι κραυγαλέα τα όσα συμβαίνουν και δεν ξέρετε τη λύση; Να σας δώσω εγώ μερικές λύσεις και θα τη βρούμε στην πορεία την αμοιβή μου βρε αδερφέ.

Οι παρακάτω λύσεις είναι εφαρμόσιμες μόνο από την οποιαδήποτε πολιτική ηγεσία με τη συνδρομή ακαδημαϊκών κλιμακίων από οποιαδήποτε χώρα τα πάει καλά σε αυτόν τον τομέα τα τελευταία χρόνια (ας πούμε κάποια Σκανδιναβική χώρα).

Καταρχάς σταματάτε τις ανόητες φλυαρίες, το βουλώνετε κοινώς. Όλοι γνωρίζουμε πόσο ανόητο είναι να μιλάει για τη λύση ενός προβλήματος θεωρητικά κάποιος που το έχει προκαλέσει πρακτικά. Τώρα μιλάμε και πράττουμε εμείς, οι αξιολογητές σας. Είστε εργαζόμενοι, δεν είστε θεοί, ημίθεοι, αυτοκράτορες, ούτε καν δημοσίως εκλεγμένοι ώστε να έχετε κάποιας ιδιαίτερης μορφής ασυλία.

ΛΥΣΗ ΠΡΩΤΗ: POINTSYSTEM - καθολικό μετρήσιμο κριτήριο αξιολόγησης

Ξέρετε τι ισχύει σήμερα; Στα πανεπιστήμια προσλαμβάνονται μεταξύ τους οι διδάσκοντες με φωτογραφικές και ταχύτατες διαδικασίες. Ολόκληρες οικογένειες και σε αρκετές περιπτώσεις ολόκληρα χωριά βρίσκονται εργαζόμενα στο Πανεπιστήμιο. Μια επιτροπή και τσουπ, έτοιμη η θέση για την οποία είναι κατάλληλος μόνο ένας σε όλη την Ελλάδα, εκείνος που εμείς έχουμε φωτογραφήσει εκ των προτέρων στις απαιτήσεις. Κι αυτός στο μέλλον θα μας κάνει τη χάρη να ψηφίσει υπέρ κάποιου δικού μας. Κι όμως, κάτι τόσο κραυγαλέο, δεν γίνεται αντικείμενο συζήτησης για να αλλάξει! Όλοι βολεύονται φαίνεται.

Το αυτονόητο λοιπόν σε αυτή την περίπτωση είναι να δημιουργηθεί ένα μετρήσιμο σύστημα αξιολόγησης. Με λίγα λόγια να ξεκινήσει στο ελληνικό Πανεπιστήμιο το μεσοπρόθεσμο σύστημα αξιολόγησης των διδασκόντων με point system . Όσοι τα πηγαίνουν καλά θα ανεβαίνουν βαθμίδα ή θα αυξάνεται ο μισθός τους. Όσοι δεν τα πηγαίνουν καλά θα κατεβαίνουν βαθμίδες, θα μειώνεται ο μισθός τους και στο τέλος θα φεύγουν από το Πανεπιστήμιο, έστω και με προνομιακή πρόωρη συνταξιοδότηση. Μπορεί να χάσουμε ως κράτος κάποια χρήματα τώρα αλλά αν δεν κόψουμε το απόστημα δεν γίνεται τίποτα.

Τι θα περιλαμβάνει το point system; Πράγματα δεδομένα για όλο τον υπόλοιπο κόσμο εκτός από την Ελλάδα:

• Τι έχετε γράψει τα τελευταία χρόνια κύριε διδάσκοντα; Πόσες δημοσιεύσεις είχατε τα τελευταία χρόνια και πού ακριβώς;
• Τι σύστημα διδασκαλίας ακολουθείτε στο αμφιθέατρό σας; Είναι ευχαριστημένοι οι φοιτητές σας από το έργο σας; Αν δεν ξέρετε, καιρός δεν είναι να ζητήσουμε τη γνώμη τους με έντυπο ερωτηματολόγιο. Να σας βαθμολογήσουν σε διάφορους τομείς από το 1 μέχρι το 10. Ανώνυμα. Και ξέρετε, αυτό θα γίνεται στο τέλος κάθε χρόνου από όλα τα εξάμηνα στα οποία διδάσκετε. Και θα το παίρνουμε πολύ σοβαρά υπόψη στο point system.
• Εξετάζετε ο ίδιος τους φοιτητές σας; Ποια μέθοδο εξέτασης χρησιμοποιείτε; Διορθώνετε ο ίδιος τα γραπτά και τις εργασίες των φοιτητών; Ναι; Δείξτε μου σας παρακαλώ τις σημειώσεις που έχετε κρατήσει και την αξιολόγηση του κάθε γραπτού αιτιολογημένη. Έχετε εξωπανεπιστημιακές απασχολήσεις οποιουδήποτε είδους; Πόσες ώρες κατά μέσο όρο την εβδομάδα;
• Οι εξωπανεπιστημιακές σας υποχρεώσεις δικαιολογούν τον τίτλο σας και λειτουργούν υπέρ του Πανεπιστημίου ή δεν έχουν καμία σχέση με το αντικείμενό σας και υποβαθμίζουν το κύρος του ιδρύματος;
• Έχετε αναρτημένες έξω από το γραφείο σας ώρες κατά τις οποίες μπορείτε να δέχεστε φοιτητές;
• Έχετε άμεση πρόσβαση στη διεθνή βιβλιογραφία και αν ναι, με ποιο τρόπο; Πώς αξιοποιείτε τις σύγχρονες εξελίξεις στην επιστήμη σας παγκοσμίως κατά τη διδασκαλία σας στο αμφιθέατρο;
• Πόσες φορές τελευταία έχετε συμμετάσχει σε κάποιο διεθνές συνέδριο; Πόσες φορές τελευταία σας έχουν καλέσει από κάποιο ξένο ίδρυμα να κάνετε μια διάλεξη, να πείτε μια γνώμη;

ΛΥΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ: ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΥΣΤΕΡΟΥΝ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΝΕΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΥΣ ΟΡΟΥΣ.

Υπολογίζω ότι με το παραπάνω pointsystem θα πιάσει κάτω από τη βάση το 80 με 85% των διδασκόντων. Και τα αποτελέσματα θα είναι συντριπτικά γιατί ακριβώς γνωρίζω πώς εργάζονται στα πανεπιστήμια και τι νοοτροπία επικρατεί και πόσο υπολογίζουν τη δουλειά που κάνουν. Ε λοιπόν καιρός να συνταξιοδοτηθούν. Δεν τους φταίει σε τίποτα το ίδρυμα και οι φοιτητές τους.

Οι νέοι διδάσκοντες που θα προσληφθούν θα ακολουθήσουν ανάλογο pointsystem το οποίο και θα εφαρμόζεται από τα ίδια ανεξάρτητα διεθνή κλιμάκια και θα είναι συνεχούς διάρκειας σε ετήσια βάση μέχρι το τέλος της θητείας τους. Αγχωτικό ε; Μα ξέρετε, έτσι είναι ο κόσμος εκεί έξω. Για ρωτήστε κάποιον απασχολούμενο σε κάποιον ανταγωνιστικό ιδιωτικό τομέα και θα σας εξηγήσει. Πρέπει καθημερινά να δίνεις διαπιστευτήρια, και αν δεν μπορείς, πάντα υπάρχουν άλλοι που μπορούν καλύτερα από σένα.

Οι νέοι διδάσκοντες θα αμείβονται περισσότερο αν τα πηγαίνουν καλά με το pointsystemκαι λιγότερο όσοι υστερούν. Αν τα πηγαίνουν καλά, θα αμείβονται το διπλάσιο ή τριπλάσιο από ό,τι ισχύει σήμερα για όλους. Το αντέχει ο προϋπολογισμός, δεν είναι και τόσοι πολλοί επί τοις εκατό του πληθυσμού τα μέλη ΔΕΠ μην ανησυχείτε. Ίσα ίσα με την ποιοτική αναβάθμιση του πανεπιστημίου μακροπρόθεσμα θα είναι σε θέση να παράγει και πλούτο άμεσα με υπηρεσίες και προϊόντα προς το ευρύ κοινό.

ΛΥΣΗ ΤΡΙΤΗ: ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΜΑΓΑΖΩΝ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ

Καταργούνται τα γραφεία των ΟΛΩΝ των κομμάτων μέσα στα Πανεπιστήμια, καθώς και τα τραπεζάκια/κιόσκια/αφίσες οπουδήποτε μέσα στον Πανεπιστημιακό χώρο. Για τα πρώτα 5 χρόνια (μεταβατικό στάδιο) δεν θα ασκείται κανένα είδος πολιτικής από τους φοιτητές μέσα στα Πανεπιστήμια. Η αξιολόγηση των διδασκόντων και του συστήματος θα είναι αυστηρή και φυσικά όχι υπό-συζήτηση/διαπραγμάτευση. Αν φοβάστε τυχόν έκτροπα, προφανώς δεν έχετε την πολιτική βούληση να τα σταματήσετε. Μπορούν όλα αυτά να εφαρμοστούν και να διατηρηθούν χωρίς ούτε καν να ανοίξει ρουθούνι.

Αφού έχουμε περάσει το μεταβατικό στάδιο και έχει εισέλθει νέο διδακτικό προσωπικό μέσα στα Πανεπιστήμια, τότε μπορεί να επανέλθει η πολιτική δραστηριότητα υπό νέα μορφή. Θυμάστε τα 15μελή στα σχολεία; Πολύ όμορφα. Δεν θα υπάρχουν παρατάξεις που θα στηρίζουν οτιδήποτε, θα υπάρχουν υποψήφιοι που θα ψηφίζονται ονομαστικά από τους υπόλοιπους φοιτητές για να τους εκπροσωπήσουν. Αυτοί οι εκπρόσωποι θα έχουν λόγο σε ζητήματα περισσότερο διαδικαστικά βέβαια, καθώς η αξιολόγηση των διδασκόντων θα γίνεται ήδη σε ένα μεγάλο μέρος από τα ερωτηματολόγια των φοιτητών. Αν τυχόν παρατηρηθεί προσπάθεια δημιουργίας παραμάγαζου κόμματος, οι υπεύθυνοι θα έχουν ακαδημαϊκές κυρώσεις από το ίδρυμα.

Τα κόμματα αφορούν την πολιτική ζωή, την κοινωνία εν γένει. Δεν πρέπει να εισέρχονται στα Πανεπιστήμια. Η δουλειά του Πανεπιστημίου είναι να εργάζεται πάνω στη γνώση και όχι να παράγει πολιτική. Οι ακαδημαϊκοί πολίτες μπορεί να προκύψουν πολιτικοί οι ίδιοι, αλλά σαφώς όχι μέσα στο Πανεπιστήμιο. Έξω, με την ψήφο των πολιτών. Δίκαια, όχι τζάμπα μάγκες. Φαντάζεστε την Οξφόρδη, το Χάρβαρντ ή το Κέιμπριτζ να είναι κλειστό από κατάληψη επειδή 10 άτομα αποφάσισαν ότι διαφωνούν με πολιτικές επιλογές της κυβέρνησης; Να σταματούσαν όλα τα ερευνητικά προγράμματα, όλη η ακαδημαϊκή παραγωγή, όλη η πρόοδος της ανθρωπότητας επειδή είναι η γνώμη 10 ατόμων. Γελοίο ακούγεται ε; Και όμως συμβαίνει στην Ελλάδα.

ΛΥΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ: ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

Ο,τιδήποτε κατατίθεται μέσα στο Πανεπιστήμιο σαν εργασία, οποιοδήποτε ερευνητικό δεδομένο υπάρχει, οποιοδήποτε βιβλίο παράγει κάποιος καθηγητής για λογαριασμό κάποιο εκδοτικού οίκου, παρέχεται ελεύθερα μέσω ψηφιακής πλατφόρμας στους φοιτητές του ιδρύματος. Αυτός θα είναι και όρος πρόσληψης νέων διδασκόντων: Αν επιθυμούν να έχουν εμπορικές σχέσεις με εκδοτικούς οίκους, μπορούν να τις έχουν, αλλά επειδή στην υπογραφή τους αναφέρεται το εκπαιδευτικό ίδρυμα στο οποίο ανήκουν (πράγμα που αυξάνει το εμπορικό κύρος τους), η ελάχιστη απαιτούμενη αμοιβή για το Πανεπιστήμιο θα είναι η ελεύθερη παροχή του προϊόντος αυτού (πχ βιβλίου) μέσα στο Πανεπιστήμιο προς τους φοιτητές μέσω ψηφιακής εφαρμογής για την αποφυγή κόστους παραγωγής έντυπων αντιτύπων.

Οι παραπάνω 4 λύσεις είναι απόλυτα δικαιολογημένες και απόλυτα εφαρμοστέες. Όπως είπε και ο Γιώργος Γραμματικάκης, ό,τιδήποτε εφαρμόσουμε σήμερα στα Πανεπιστήμια σαν λύση εξυγίανσης, θα δούμε τα αποτελέσματα μετά από 30 χρόνια. Με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο. Την ίδια μεθοδολογία της διαρκούς αξιολόγησης με παράλληλη απόλυση των μη εργατικών απασχολουμένων και αύξηση κινήτρων για τους αποδοτικούς διδάσκοντες έχουν ακολουθήσει ανά τον κόσμο όχι μόνο εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά και ιδιωτικές επιχειρήσεις τις οποίες όλοι σήμερα γνωρίζουμε και θαυμάζουμε. Δεν είναι πειραματισμός, είναι το αυτονόητο.

Ας κάνουμε κάτι για την επόμενη γενιά που δεν είναι και τόσο μακριά από εμάς. Θα καρπωθούμε την υστεροφημία. Δίκαιη ανταλλαγή.

με εκτίμηση στους σκεπτόμενους και τους επισκεπτόμενους,
Παναγιώτης Πέρρος