Ε.Μ. Σιοράν

[Julianus]

Με αφορμή ένα ποστ του νν, δυό λόγια για τον Σιοράν (Cioran, E.M. 1910-1995).

Οι τίτλοι των έργων του Σιοράν συχνά συγκεφαλαιώνουν το σκωπτικό, μηδενιστικό και αφοριστικό ύφος του έργου του: To Ξεβόλεμα να Εχεις γεννηθεί (De l’inconveniement d’etre ne, 1973), Ο Πειρασμός να Υπάρχεις (Le Temptation d’Exister), Ο Κακός Δημιουργός (Le Mauvais Demiourge, 1969).

Ως ο Νίτσε του εικοστού αιώνα, ο Σιοράν ειναι φιλόσοφος-λογοτέχνης. Ο αφορισμός, η εμπειρία συναισθημάτων όπως η απελπισία, η ανία, η μοναξιά, το παράλογο, η επαφή με το Μηδέν, αποτελούν μοτίβα στο έργο του.

"Δεν έχω εθνικότητα- και αυτή είναι η καλύτερη δυνατή εθνικότητα", έγραψε κάποτε ο ίδιος- το 1937 εγκατέλειψε την πατρίδα του Ρουμανία και εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Παρίσι με υποτροφία. Εκεί γνωρίζεται με τον Σάμουελ Μπέκεττ και πολλά είναι τα κοινά σημεία ανάμεσα στο έργο του φιλοσόφου και του λογοτέχνη. Η αντιπάθειά του για τη συστηματική φιλοσοφία, το αφοριστικό του ύφος, το μένος του ενάντια στον χριστιανισμό και οι υπαρξιστικές του αναφορές συνετέλεσαν στο να θεωρείται συχνά ο Σιοράν ως ο κατεξοχήν διάδοχος του Νίτσε και του Σοπενχάουερ.

Εστέτ και αριστοκράτης του πνεύματος, ο άπατρις φιλόσοφος περιφρονεί τις μάζες, ασκείται στον κυνισμό και την άρνηση καταλήγοντας να συνδιαλέγεται με το αναπόδραστο και ακατανόητο της ύπαρξης. Η ύπαρξη είναι η καταδίκη, η μοναξιά, το ανερμήνευτο που επιβάλλεται με αφόρητη δριμύτητα στη νόησή του, αφήνοντας μόνη ανακούφιση τη γραφή. Με αποφθεγματικό και συχνά ποιητικό τρόπο, θα γράψει για τη μοναξιά, τον πόνο, τη μελαγχολία, το θάνατο, την απελπισία, την αυτοκτονία , το μηδενισμό.

Οι ποικίλες αναφορές των σιορανικών αφορισμών στα βουδδιστικά κοάν και στην νιρβάνα της ανατολικής φιλοσοφίας, δεν είναι παρά η νοσταλγία για μιαν άρση της οντολογικής συζυγίας με την περατή χρονικότητα.

Ωστόσο, Σιοράν δεν αρνείται την ύπαρξη καθ’εαυτή, αλλά μάλλον τα περιοριστικά κατηγορήματά της, την ματαιότητα και περατότητα δηλαδή της ύπαρξης. Γνώστης του ευρωπαϊκού μυστικισμού, ο Σιοράν επαναδιατυπώνει το παλιό μυστικιστικό ερώτημα, αυτό που θέτει και ο Μπαίμε: πώς γίνεται από το καλό, δηλαδή από τον θεό, να προκύψει κάτι θνητό και πεπερασμένο, όπως είναι η ανθρώπινη φύση; Απορρίπτοντας τη χριστιανική κοσμοαντίληψη με νιτσεϊκό μένος, ο Σιοράν αρνείται να δηλώσει κατάφαση σε ένα καθεστώς ύπαρξης που δεν τον ικανοποιεί. Η ύπαρξη είναι ο καθ’εαυτό δεσμώτης του ανθρώπου και η φιλοσοφία το μόνο δυνατό όπλο για να αναμετρηθεί ο φιλόσοφος πρόσωπο με πρόσωπο με αυτή την ατελή και επιβεβλημένη από την τύχη κατάσταση- το αποτέλεσμα ειναι εκ των προτέρων δεδομένο: το ανθρώπινο πνεύμα θα ηττηθεί, θα αναγκαστεί να αναδιπλωθεί σε μια κραυγή με την επίφαση της φιλοσοφίας. Υπάρχει κάτι το ειρωνικό στην διαπίστωση της ματαιότητας αυτής, στην συνειδητοποίηση πως το μόνο που απομένει από την στιγμή που συνειδητοποιούμε την παρουσία μας μέσα στον κόσμο, είναι η μεταγραφή του γεγονότος της ύπαρξης στο γεγονός της φιλοσοφίας.

Στα Ελληνικά κυκλοφορεί ο Κακός Δημιουργός από τις εκδόσεις Εξάντας. Επίσης Το Εγκόλπιον Ανασκωλοπισμού (σε μεταφραση Κωστη Παπαγιώργη) και ενας ακόμα τόμος με πολύ δυνατούς αφορισμούς.

[afham]

Σε ευχαριστούμε Julianus. Πολύ χρήσιμο άρθρο. Τέτοιους φιλοσόφους ψάχνω κατά κόρον. Για τέτοια άρθρα προετοιμάζομαι αυτές τις ημέρες ετοιμάζοντας το πολυπεπίπεδο σύστημα αρθρογραφίας του filosofia.gr όπου και θα έχεις ένα δικό σου χώρο μαζί με άλλους φίλους από εδώ -αν θες και εσύ και αυτοί βέβαια-.

[Julianus]

Αψογα! Και, επειδή, Afham, αν κρίνω από το nickname σου, είσαι λάτρης του Κίρκεγκωρ, σίγουρα θα βρείς στον Σιοράν κάποιον απόηχο υπαρξιστικού Φόβου και Τρόμου...

[iason]

Σε ευχαριστούμε Julianus! Ποιος o "τόμος με δυνατούς αφορισμούς"; Από τις ίδιες εκδόσεις;
_________________
-Κάθε λόγος μπορεί να έχει αντίλογο. Κάθε αντίλογος πρέπει να έχει λόγο.
-Εγέμισεν ο ουρανός πετούμενους γαϊδάρους.

[Julianus]

Ναι, Ιάσωνα, απο τον Εξάντα- ένα μικρό, άσπρο βιβλιαράκι είναι, με μια κάθετη μαύρη λωρίδα στο κέντρο και την λέξη Αφορισμοί στον τίτλο!

Επίσης, είχε πάρει το μάτι μου άλλον έναν τόμο απο τις εκδόσεις Αστρολάβος/Ευθύνη, που τις συμπαθώ ιδιαίτερα!

Καθώς διαβάζω τον Σιοράν στα Γαλλικά στην συγκεντρωτική έκδοση των Απάντων του από τον Gallimard, δεν έχω τις συγκεκριμένες ελληνικές εκδόσεις- αλλά, όταν τις ξεφύλισσα, μου φάνηκαν αξιόπιστες, και ο "Κακος Δημιουργός" δαφως πιο φροντισμένος απο τις αλλες (ειναι στην σειρά "Νηματα" του Εξάντα,αν δεν κανω λάθος).

Πιθανόν να έχουν βγει και άλλα βιβλία του Σιοράν στα Ελληνικά, αν βρει κανεις κάτι να με ενημερώσει πάραυτα!

Να προτέινω επίσης μια ιστοσελίδα αφιερωμένη στο έργο του (στα Αγγλικά). Η αλήθεια ειναι οτι ηθελα εγώ να φτιάξω μια, αλλά με πρόλαβαν

http://mtsu32.mtsu.edu:11072/Cioran/


Μια μικρη ανθολογία με αφορισμούς του θα βρειτε εδώ

http://www.brainyquote.com/quotes/authors/e/e_m_cioran.html

και ενα συμπαθές άρθρο εδώ

http://www.spikemagazine.com/1197cior.php

[Medousa]

Julianus κάντο στα ελληνικά εσύ.
Άντε πια με αυτό το περιοδικό,περιμένουμε πως και πως να σας διαβάσουμε!
_________________
Θέληση είναι εκείνο που σε υποχρεώνει να νικάς,όταν το λογικό σου ,σου λέει οτι έχασες.

[Kouros]

Κατ'αρχήν χρωστάμε ευγνωμοσύνη στον Σιοράν, αφού αποτελώντας την μοναδική αιτία που κινητοποιεί τον Julianus να γράφει, τον αποτρέπει συνάμα από το να πάρει τα ξυραφάκια και να κόψει τις φλέβες του, με όλα αυτά που βίωνε και σκεφτόταν τον τελευταίο καιρό.
Να φταίνε άραγε οι σκονισμένες βιβλιοθήκες, οι κακές παρέες τι να πω.

Julianuς μια ερώτηση. Γράφεις "...το μόνο που απομένει από την στιγμή που συνειδητοποιούμε την παρουσία μας μέσα στον κόσμο, είναι η μεταγραφή του γεγονότος της ύπαρξης στο γεγονός της φιλοσοφίας."

Πως ακριβώς εννοεί την συνειδητοποίηση της παρουσίας μας στον κόσμο;

Πότε και πως λαμβάνει μια χώρα τέτοια συνειδητοποίηση;

[Julianus]

Αγαπητέ Kouros, σε ό,τι αφορά την αυτοκτονία, ο Σιοράν ειναι σίγουρα ο μεγάλος Μαίτρ.

Όπως εχει γράψει ο ίδιος, δεν κάνει ιδιαίτερη διαφορά να αυτοκτονήσεις ή όχι, αφού

"τις περισσότερες φορές όταν πια το αποφασίσεις είναι ήδη πολύ αργά", με άλλα λόγια έχεις ήδη υποφέρει τόσο, οπότε τί να την κάνεις πια την λύτρωση.

Εξάλλου, στα Ύψη της Απελπισίας, στο πρώτο του βιβλιο, ο Σιοράν έχει μια κλασσική ατάκα που λέει ότι δεν αυτοκτονεί επειδή

"αν αυτοκτονήσω δεν θα μπορώ πια να σπάω πλάκα με αυτούς που ζούν ακόμα".

Περιττό αν πω ότι με καλύπτει απόλυτα. Η ζωή έχει ιδιαίτερη πλάκα, αν και δυστυχώς όχι πάντα...

Τώρα, λες

[georgemaus]

Προχθές και χθες δεν πήγα στη δουλειά γιατί ήμουν κρεββατωμένος από γρίπη. Σήμερα πάλι αργία. Αυτή τη στιγμή είμαι μόνος στο σπίτι (η γυναίκα μου έχει πάει τα παιδιά στο κινηματογράφο) και μένα μ'έχει πιάσει μιά μελαγχολία άστα να πάνε...

Αν είχα τώρα και τον Σιοράν δε το γλίτωνα το ξυραφάκι...

Κούρε σήμερα ήρθα αντιμέτωπος με την ύπαρξή μου...

(τώρα να το υποβάλλω αυτό η θα δείξω αδυναμία
ρε δε γαμιέται...

[Ouliathis]

Είδες julianus; Στην πραγματικότητα δεν έχεις πολλές επιλογές. Η θα σπας πλάκα με τους κοινούς θνητούς, και αυτό θα σε κρατάει στην ζωή για όσο καιρό μπορεί να το κάνει, ή θα σπας πλάκα με τον εαυτό σου που τόσο πολύ του αρέσει να κριτικάρει, όχι τόσο επειδή δεν επιδέχονται κριτική τα πράγματα αυτά τα ίδια βέβαια, αλλά μάλλον με αυτήν την ίδια την επιθυμία να σου αρέσει να το κάνεις, και να το παίρνεις τόσο σοβαρά, λες και ο κοινός θνητός, αυτός που σε απογοητεύει σήμερα, δεν μπορεί να σε εκπλήξει αύριο. Είσαι δηλαδή παντογνώστης ξέρεις ήδη τι θα συμβεί. Καταδίκασες και αυτόν και εσένα. Δεν θεωρείς ότι είναι σοβαρό σφάλμα αυτό;
_________________
Αυτο που εσείς αποκαλείτε ζωή εγώ το αποκαλώ θάνατο, κι αυτό που εσείς αποκαλείτε θάνατο, εγώ το αποκαλώ ζωή.
Εμπεδοκλής

[iason]

Απ΄ ότι βλέπω, το οξύτατο πνεύμα ενός Σιοράν πήρε αμπάριζα ακόμα και έναν Ουλιάδη! Μωρέ μπράβο, τι ΄ναι τούτος;

Είμαι Έλληνας πάει να πει Άνθρωπος, και Άνθρωπος Φωτός. Πίσω μου οι ψευτοπόνηροι "φιλόσοφοι" της απελπισίας. Τα τελευταία φερέφωνα μια Γηραιάς Ηπείρου που τα έχει προ πολλού φτύσει, δημιουργήματα μιας εποχής που ούτε να θρηνήσει τον εαυτό της δεν ξέρει καλά καλά. Μεταβιομηχανικές κοινωνίες διελυμένες, με γκέτο μαύρα κι άραχνα. Γελώ αφάνταστα με τα έργα τους. Θαυμάζω μεν το πνεύμα τους, αλλά δεν ακολουθώ. Μοσχοπουλάνε καμουφλαρισμένη απελπισία, φτιασιδωμένη με τα εργαλεία της φιλοσοφικής γλώσσας, και νομίζουν ότι έγιναν και φιλόσοφοι. Μάθανε να παίζουν με τις λέξεις και νομίζουν ότι έγιναν άνθρωποι. Χα! Έχουν πράγματι πολλή πλάκα.

Πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση, σίγουρα. Όπως ακριβώς ο διάβολος: σε πολλά παράδειγμα προς μίμηση, σε πολλά παράδειγμα προς αποφυγή. Θα διαβάσω τα βιβλία του με πολύ ενδιαφέρον.
_________________
-Κάθε λόγος μπορεί να έχει αντίλογο. Κάθε αντίλογος πρέπει να έχει λόγο.
-Εγέμισεν ο ουρανός πετούμενους γαϊδάρους.

[Kouros]

Καταπληκτικό Julianus, καταπληκτικό!
Αρκεί να υπάρχει ειλικρίνια και οι κραυγές νά'ναι αληθινές.
Τότε σίγουρα το προσωπείο του Μηδενός θα σχιστεί για να αποκαλυφθεί το Είναι. Έστω και για λίγο...
Αν όχι τότε δεν είμασταν ειλικρινείς. Και οι επισημάνσεις του ιασον, θα δικαιωθούν.

Σ'αυτές τις καταστάσεις οι προσφυγές σε υποκατάστατα απαγορεύονται αυστηρώς.

Οπότε georgemaus καλά έκανες και δεν μας είπες περισσότερα.
Ίσως κάποια άλλη στιγμή. Τότε που η προσφυγή στο υποκατάστατο της συγγραφής δεν θα αποτελεί άνανδρη προσπάθεια διαφυγής από τον τρόμο της ύπαρξης, αλλά αληθινή ανάγκη περιγραφής του.

Πάντως μην ανυσυχείς φίλε μου. Φρόντισε εσύ να πάς στο Ολυμπιακό στάδιο την μεθεπόμενη Κυριακή και η ομάδα μου θα φροντίσει να σε φέρει ξανά αντιμέτωπο με την άβυσσο. Και καλά θα κάνεις τότε, να μην έχεις ξυραφάκια μαζί σου!

[georgemaus]

...H προσφυγή μου στο υποκατάστατο της συγγραφής είναι άνανδρη προσπάθεια διαφυγής από το τρόμο της ύπαρξης;
Πόσο λίγο με ξέρεις φίλε Κούρε...πόσο λίγο!

[Kouros]

Εννοώ για τις στιγμές εκείνες george. ΜΟΝΟ για τις στιγμές εκείνες. Που ο τρόμος αναδύεται. ΟΧΙ για τις άλλες.
Και φυσικα δεν ξέρω αν σε αφορά.
Προς Θεού μην παρεξηγηθώ. Αν δεν υπήρχαν και οι ποιητές θα θυμόμασταν πολύ λιγότερα εξάλλου.
Αλλά θεωρώ άνανδρο να γράφει κάποιος τις στιγμές εκείνες. ΜΟΝΟΝ εκείνες.
Διότι τότε προτεραιότητα έχει η Ύπαρξη και ότι αυτήν επιτάσσει, όχι τα δημιουργήματά μας.

[Julianus]