vv Πρύτανης
Εγγραφή: 11 Ιαν 2004 Δημοσιεύσεις: 700
|
Δημοσιεύθηκε: Δευ Μάϊ 23, 2005 1:57 pm Θέμα δημοσίευσης: "Περπερούνα περπατεί" |
|
|
Το κειμενάκι που ακολουθεί είναι από το μεγαλειώδες λαογραφικό βιβλίο του Επταχωρίτη Δημήτρη Ν. Τσίγκαλου "Μνήμες-Στοχασμοί από τη ζωή του λαού μας", Θεσσαλονίκη 1986. Απόσπασμα από το μέσο της σελίδας 63 και μετά του κειμένου του με τίτλο "Η Λιτανεία και η πυρπυρούνα στις μέρες της αναβροχιάς".
Αναφέρεται σε ένα πανάρχαιο φυσικό δρώμενο που λαμβάνει χώρα σε περίδο μακράς απουσίας βροχής το καλοκαίρι στο Επταχώρι. (φυσικά το έθιμο είναι διάσπαρτο σε πολλά μέρη της Ελλάδος, εγώ απλά θα αναφέρω για το Επταχώρι, μιας και είμαι επταχωρίτης)
"Έντυναν μια ορφανή κόρη, από μάνα και πατέρα, με βούζιαλα απανωτά και γύριζαν στο χωριό τραγουδώντας:
Πυρπυρούνα πιρπατεί, το Θεό παρακαλεί
για να βρέξει μια βροχή, μια βροχούλα σιγανή
να φυτρώσουν τα σπαρτά, να θεριέψουν τα φυτά,
να γιομίσουν τα αλώνια ' με σιτάρια, με κριθάρια
με σταφύλια τα βαρέλια, με κρασιά και τα βαένια.
Περνούσαν απ' όλες τις αυλές των σπιτιών τραγουδώντας το ρυθμικό "πυρπυρούνα περπατεί". Οι νοικοκυρές έριχναν καθαρό νερό στην ντυμένη με βούζιαλα πυρπυρούνα και κάποιο νόμισμα, για το καλό, στην κρεμασμένη από το λαιμό της σακούλα.
Κανένας κίνδυνος δεν υπήρχε να βραχεί το κορίτσι, γιατί τα βούζιαλα ένα ανθεκτικό στην ξηρσία φυτό, ήταν καλά τοποθετημένα, το ένα πάνω στ' άλλο και άφηναν να στραγγίσουν τα νερά, όπως θα γινόταν σε μια φυσική στέγη.
Ηταν ένα πανάρχαιο έθιμο, που γινόταν στον καιρό της αναβροχιάς, για ν' αποτραπούν με το ρίξιμο του νερού οι κακές δυνάμεις, που απομάκρυναν τα σύννεφα από τις κορυφές των βουνών σε άλλους μακρινούς τόπους.
Η πυρπυρούνα ζούσε, στο λαό της περιοχής μας, περισσότερο σαν έθιμο. Πολλοί όμως την έβλεπαν σαν μια εκδήλωση προσευχής. Κάποτε ο Αρχιμανδρίτης του χωριού μας επιτιμούσε την Σαραντάρινα, μια μεσόκοπη γυναίκα του χωριού, λέγοντας. Γυρίζεις άρατη πίσω από την πυρπυρούνα και λες στις γυναίκες να ρίχνουν πάνω της πολύ νερό για να φύγει το κακό, που σταματάει τη βροχή. Στη λιτανεία όμως δεν έκαμες όλο το γύρω. Σταμάτησες στου Σπανού τη ράχη και καμώθηκες πως είσαι κουρασμένη.
Ο Κοσμαλής, ένας θυμόσοφος του χωριού, που άκουσε τη συζήτηση στο Μεσοχώρι, είπε στον επιτιμητή ιερέα.
-Μη μαλώνεις τη Σαραντάρινα, αφέντη μου παπά. Καμιά αμαρτιά δεν έκανε που πήγε πίσου απ' την πυρπυρούνα. Και τα παιδιά μας [εννοεί τη συνεοδεία της πυρπυρούνας, δική μου σημείωση*] στον ίδιο Θεό έστειλαν την προσευχή τους. Τα γράμματα, που κλείσαμε στους πλίκους ένας Θεός θα τα πάρει και λαθεμένου να είναι το πανώγραμμα εκεί θα πάνε. Μπορεί το γράμμα, που έστειλαν τα πιδιά να φτάσει γρηγορότερα, από το γράμμα, που γράψαμε εμείς οι κριματισμένοι. Μπορεί η γραφή τους ν' αρέσει πιο πολύ στον Μεγαλοδύναμο και να μας λυπηθεί."
Στο εξαίρετο απόσπασμα από τον κύριο Τσίγκαλου, θα διόρθωνα τους παρατατικούς! Το έθιμο δεν "γινόταν κάποτε", αλλά συνεχίζει εν έτει 2005 να τελείται, περισσότερο πλέον σαν έθιμο.
Το περασμένο καλοκαίρι η γιαγιά μου ντύθηκε Πυρπυρούνα με σκοπό να αναβιώσουμε το έθιμο.
Άπλωσε και έδεσε στο σώμα της τα μακρυά φυτά, τα "βούζαλα", σε όλο της το σώμα, και ξεκινήσαμε να πάμε στα κοντινά σπίτια να τραγουδήσουμε την Πυρπυρούνα. Οι νυκοκυραίοι έριχναν νερό από μικρά δοχεία στο κεφάλι και το σώμα της!
Το απογευματάκι Έβρεξε!
Ας προβούμε όμως σε έναν φιλοσοφικό "αποσυμβολισμό" της σκευής της περπερούνας/πυρπυρούνας.
Δεν είναι τυχαίο τ' ότι επιλέγεται κορίτσι ορφανό από μητέρα και πατέρα, πράγμα που συμβολίσει την αυτογέννητη, αυθύπαρκτη και αιωνίως υπάρχουσα φύση!
Η φύση δεν έχει ούτε μητέρα ούτε και πατέρα. Είναι αυθύπαρκτη!
Συμβολίζει λοιπόν το κορίτσι την Φύση, που δεν δημιουργήθηκε.
Τα φυτά πάνω στο κορίτσι συμβολίζουν την χλωρίδα, τα σπαρτά και τη βλάστηση, τ' αμπέλια και όλη την πλάση απ' την οποία τρέφεται ο άνθρωπος των κοινοτήτων.
Το νερό που ρίχνουν πάνω στην πυρπυρούνα/περπερούνα συμβολίζει τη βροχή. Αποτελεί για την πρωταρχική σκέψη κοινό τόπο: το κορίτσι μιμείται τη φύση και πάνω της πέφτει το νερό. Έτσι να γίνει και στην πραγματική φύση. Λανθάνει η αντίληψη πως το υποκείμενο δεν χωρίζεται από το αντικείμενο.
Το νερό πέραν του ότι σκιαγραφεί το "έτσι να γίνει και στην "Μεγάλη Φύση", διώχνει τα κακά πνεύματα που κρατούν τη φύση σε μαρασμό! _________________ Πόσο Μηδαμινοί κι Ασήμαντοι μοιάζουν οι Πόνοι κ 'οι Αγώνες μας,
όταν θωρείς τη Γη απ' το Διάστημα! |
|